Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

tutum esse

  • 1 tutum

    tūtum, ī n. [ tutus ]
    2) безопасное место, надёжное убежище ( aliquid in tuto coliocare C)

    Латинско-русский словарь > tutum

  • 2 tutum

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tutum

  • 3 sicher

    sicher, I) gefahrlos: tutus (im allg.). – periculi expers. periculo vacuus (der Gefahr ledig, [2125] ersteres v. Pers., letzteres v. Dingen). – incolumis (in Hinsicht auf Leben und bürgerliche Existenz nicht gefährdet, von Pers.). – salvus (im Fortbestehen gesichert). – pacatus (in friedlichen Zustand versetzt, v. Orten, Gegenden). – vor od. gegen jmd., vor od. gegen etwas sicher, tutus ab alqo, ab alqa re, selten ad oder adversus alqd. Adv.tuto; tute. – im Sichern (in Sicherheit) sein, s. Sicherheit: seines Lebens nicht s. sein, in vitae periculo versari: wo s. sein, sich s. aufhalten, tute esse in alqo loco: er ist in seinem eigenen Hause gar nicht s., nihil ei intra suos parietes tutum est: sich kaum in seinem eigenen Hause s. wissen, domesticis parietibus se vix tueri: es ist hier nicht s., non tutus est hic locus. – s. machen, tutum reddere od. praestare (z.B. mare a latronibus od. praedonibus); jmd. s. stellen, tutum praestare alqm (z.B. ab iniuria): etwas s. stellen, in tuto collocare alqd; alqd tutari (decken, bewahren, vor etc., ab alqa re): s. gestellt sein, tutum esse: s. gehen, tutam rationem sequi. – II) keine Gefahr fürchtend: securus (sicher, sorglos auch da, wo man fürchten sollte). – incautus (unvorsichtig). – s. sein wegen etwas, securum esse de alqa re; alqd non timere (etwas nicht fürchten). – Adv.secure parum caute (unvorsichtig). – III) nicht fehlend, gewiß etc.: certus (z.B. manus: u. telum, sicher treffendes): und vectigalia, sicher eingehende). – fidus (zuverlässig, z.B. amicus: u. promissum). – ein s. Auge, einen s. Blick haben, certā acie luminum uti: einen s. Schritt, Gang haben, certo gradu incedere: eine s. Nachricht, certus oderverus nuntius: ich habe die s. Nachricht von etwas, compertum habeo de alqa re: ein s. Gewährsmann, auctor bonus od. locuples. Adv.certo (gewiß, w. s.). – recte (gehörig. z.B. alci credere: u. recte dare [anvertrauen] alci litteras). – nicht s. angeben können, affirmare non posse: bei etwas s. gehen, caute agere in alqa re: das wird s. geschehen, non dubium est, quin hoc fiat.

    deutsch-lateinisches > sicher

  • 4 Gefahr

    Gefahr, periculum (Gefahr, gefährliche Lage übh.). – discrimen (der Augenblick der Entscheidung, der entscheidende Punkt in der Gefahr). – dimicatio fortunae (fortunarum), vitae oder capitis (die G., in der unsere zeitlichen Glücksgüter sind, unser Leben schwebt). – sich in eine G. begeben, periculum adire, ingredi: sich in eine augenscheinliche G. begeben, manifesto periculo corpus obicere od. corpus (od. caput) offerre: sich in eine gewisse G. begeben, certum in periculum se committere: sich einer G. unterziehen, eine G. bestehen, periculum adire, obire, subire, suscipere: sich in G. stürzen, sich einer G. aussetzen, in periculum (oder in discrimen) se offerre, se inferre: für jmd. sich einer G. unterziehen, eine G. bestehen, subire pro alqo periculum: eine G. glücklich bestehen, überstehen, periculo perfungi: aus der G. entkommen, e periculo evadere: sich für jmd. in G. (Lebensgefahr) stürzen, inferre se in periculum capitis atquevitae discrimen pro alcis salute. – jmd. in G. bringen, stürzen, alqm in periculum, in discrimen adducere, deducere, vocare: jmd. in die äußerste G. stürzen, alqm oder alqd in praeceps dare (z.B. rem publicam): jmd. in G. zu bringen, zu stürzen suchen, mit G. bedrohen, periculum alci creare, conflare; periculum alci intendere, moliri: in G. kommen, geraten, G. laufen. in periculo esse coepisse; in periculum oder in discrimen venire: in doppelte G. geraten, ancipiti periculo circumveniri: in die größte (äußerste) G. kommen, geraten, ad ultimum periculi pervenire; extremum discrimen adire. – in G. sein, sich befinden, schweben, in periculo (oder in discrimine) esse, versari; periclitari (z.B. vom Leben): in sehr großer, in summo (ingenti) periculo esse; in maximum periculum et extremum paene discrimen adductum esse (von Dingen): in der äußersten, in praecipiti esse; in extremo situm esse (von Dingen): in einer doppelten G. sich befinden, periculo ancipiti premi (von dopp. G. bedrängt werden); ancipiti periculo circumventum esse (von dopp. G. umringt sein). – es droht G., periculum instat oder imminet; es droht jmdm. G., periculum intenditur in alqm oder intentatur alci: es [1008] droht mir keine G., a periculo tutus sum: es droht mir keine G. von etwas, tutus sum ab alqa re. – mit großer G. verknüpft, verbunden sein, periculi plenum esse; periculosum esse. – außer G. sein, extra periculum esse; a periculo tutum esse; in tuto esse: a periculo abesse, vacare; periculo vacuum esse. – auf meine, auf eigene Gefahr, meo periculo (auf mein persönliches Risiko hin); meis viribus. meo Marte (auf eigene Hand): mit eigener G. (tat ich das u. das), meis propriis periculis: mit (unter) großer persönlicher G., magno sui cum periculo. – ohne G., eine periculo; recte (dreist, ohne Trug u. Hinterlist zu besorgen zu haben, z.B. se alci committere): ohne alle G., ohne die mindeste G., sine ullo periculo; rectissime (ganz dreist, ganz keck): ohne G. vor etw., tutus ab alqa re.

    deutsch-lateinisches > Gefahr

  • 5 Schutz

    Schutz, tutēla (Obhut, Fürsorge). – praesidium (deckender, sichernder Schutz). – defensio (Verteidigung). – patrocinium (der Schutz eines Schutzherrn, Gönners). – clientēla (das Verhältnis eines Schützlings zu seinem Patron). – fides (der Schutz, sofern er sich auf den Glauben an die Redlichkeit u. Treue des Beschützers gründet). – arx (Schutzort, z.B. amicorum, provinciarum). – portus. perfugium. portus et perfugium (Zufluchtsort, Zuflucht). – unter jmds. Sch., tectus praesidio alcis: unter dem Sch. des Völkerrechts, iure gentium tutus: unter dem Sch. der Nacht, nocte sociā: unter dem Sch. der Wälder dem Unfalle entgehen, silvarum beneficio casum evitare. – in od. unter jmds. Sch. stehen, esse in alcis tutela od. in alcis tutela et fide; esse in alcis clientela: die Götter, unter deren Sch. die Gegend steht, di, quorum tutelae loca sunt: unter dem Sch. des Gesetzes stehen, legum praesidio protegi: unter dem Sch. des Völkerrechts stehen, iure gentium tutum esse: Sch. gewähren, angedeihen lassen, tueri alqm; alqm suae tutelae esse velle: jmdm. öffentlichen Sch. gewähren, alqm publicae tutelae esse velle: jmd. od. etwas in Sch. nehmen, alqm od. alqd tueri, gegen jmd., contra alqm (sich annehmen); alqm tutari, gegen etw., ab alqa re (sich eifrig annehmen); alqm tegere, gegen etw., ab alqa re (decken); defendere alqm, gegen jmd., contra alqm, gegen etwas, ab alqa re (verteidigen); sublevare alqm (jmd. unterstützen, z.B. bei seiner Meinung): jmd. in seinen Sch. nehmen, alqm in fidem recipere (als Oberherr etc.); alcis patrocinium suscipere (als Patron, vor Gericht etc.): sich in jmds. Sch. begeben, sich unter jmds. Sch. stellen, se in fidem alcis committere; se in fidem et tutelam alcis conferre: den Staat unter jmds. Sch. stellen, alci rem publicam defendendam dare: einen in jmds. Sch. übergeben, tradere alqm in alcis fidem et tutelam: jmds. Sch. anflehen, fidem alcis implorare: den Sch. der Gesetze anflehen, leges implorare.

    deutsch-lateinisches > Schutz

  • 6 vor

    vor, I) zur Angabe des Früherseins in Raum u. Zeit: ante (vor, in Raum u. Zeit). – ob (vor, von oben her u. in Beziehung auf die Oberfläche eines Gegenstandes). – pro (vor, [2583] vorwärts, nach vorn zu). – extra (außerhalb). – ab nc (»von jetzt an«, in der Zeit zurückgerechnet, »vor nun«; zu welchem Warte die Zeit um wieviel [von jetzt an] im Ablat. gesetzt wird [mit dem Akkusat. ist abhinc = seit nun]). – vor dem Lager, ante castra: pro castris: vor dem Tor, ante portam; extra portam: vor der Tür, ante ianuam; a ianua (von der Tür aus, z.B. sich umsehen, prospicere): vor dem Altare (reden etc.), pro ara; ex ara (z.B. contionari): vor den Füßen, ante pedes: vor den Augen, ante oculos (vor jmd., z.B. liegen, positum esse); ob oculos (von oben vor den Augen her, z.B. schweben, versari): vor der Zeit, ante tempus; ante diem: vor drei Jahren, ante tres annos; tribus abhinc annis: den Fluß vor sich haben, flumen prae se habere: ich habe (sehe) jmd. vor mir, alqs in conspectum venit. – II) im Angesicht, in Gegenwart: coram. – vor jmd., coram alqo; praesente alqo (indem jmd. gegenwärtig ist); inspectante alqo (indem jmd. zusieht); apud alqm (bei jmd. als offiziell beteiligtem, z.B. apud populum, apud iudices). – Die Verba, die wir mit »vor« in dieser Bedeutung konstruieren, nehmen im Lateinischen meist einen bloßen Kasus zu sich, z.B. vor jmd. aufstehen, alci assurgere: vor jmd. fliehen, alqm od. alcis aspectum fugere. – III) zur Bezeichnung der Abwehr, des Schutzes, der Entfernung von widrigen Dingen: ab (von seiten). – adversus. contra (gegen). – vor etwas sicher, geschützt sein, ab alqa re tutum esse. – Bei den meisten Verben aber ein bloßer Kasus, z.B. sich vor jmd. fürchten, alqm metuere od. timere. – Bei den Substantiven durch den bloßen Genetiv, z.B. die Scheu vor Anstrengung, laboris fuga: die Achtung vor einem Greise, reverentia senis. – IV) zur Angabe der Ursache: prae (als hindernde Ursache, z.B. solem prae iaculorum multitudine non videre: u. prae gaudio vix compotem esse animo). – propter (als Beweggrund, wegen, halber, z.B. propter metum parēre). – Bei Angabe der wirkenden Ursache, durch die etwas herbeigeführt wird, nur der bloße Ablat., z.B. vor Freude sterben, gaudio mori: vor Schmerz die Erde mit den Füßen stampfen, cogente dolore terram pedibus tundere. – Bedeutet »vor« in Rücksicht auf, was betrifft, so steht im Latein. häufig per, z.B. vor mir soll er Ruhe haben, per me quiescat licet. – V) zur Angabe des Vorzugs: ante (vor etwas vorausstehend, voraus im Vergleich mit einem andern). – praeter (mehr als etc.). – vor Alexander stehen (ihn übertreffen), ante Alexandrum esse: vor allen würdig sein, praeter ceteros dignum esse. – VI) zur Bezeichnung der Richtung nach dem Vorderteile, in das Angesicht von etwas: ad (zu... hin). – in mit Akk. (in... hinein). – jmd. vor den Richter führen, alqm ad iudicem adducere: jmdm. vor die Augen kommen, in alcis conspectum venire: jmd. vor sich lassen, alci potestatem sui conveniendi facere.

    deutsch-lateinisches > vor

  • 7 fürchten

    fürchten, a) etwas, sich vor etwas, metuere, timere alqd (ersteres unser »etw. befürchten«, letzteres »Furcht vor etwas haben«; beide im Ggstz. zu contemnere; vgl. die Substst. unter »Furcht«); verb. metuere ac timere. – in metu ponere, habere alqd (= metuere). – extimescere, pertimescere alqd (stärker als timere). – vereri alqm od. de alqa re (steht dem metuere am nächsten und bezeichnet das Befürchten aus einer gewissen Scheu vor der Wichtigkeit, Größe etc. des Gegenstandes, den man fürchtet). – pavere alqd oder ad alqd (bangen und zagen vor etw.). – horrere alqd (vor etw. schaudern, Schauder empfinden, z.B. vor der Macht der Götter, numen divinum); verb. metuere atque horrere (= in hohem Grade s., z.B. supplicia). – formidare, reformidare alqd (vor etwas ein Grausen empfinden, z.B. mortem). – exspectare (zu gewärtigen, zu befürchten haben, z.B. excidium urbis). – wir fürchten nichts, sine timore sumus: alles von jmd. s., omnia ab od. ex alqo timere: du hast nichts von mir zu s., nihil tibi est a me periculi: man hat nichts von ihm zu s., periculum ab eo nullum est: jmd. od. sich vor jmd. s., timere alqm (übh.); timere [972] alcis occursum (das Begegnen jmds. auf der Straße etc. fürchten): sich vor jmd. od. etwas nicht s., satis animi habere adversus alqd (genug Mut haben einem Übel gegenüber, bei einem Übel, z.B. ad solida mala, nedum ad umbras malorum); contemnere alqm oder alqd (jmdm. od. einer Sache trotzig die Stirn bieten, z.B. iudicia poenamque): jmds. Zorn od. sich vor jmds. Zorn nicht f., alqm iratum non vereri: sich vor dem Tode s., mortis appropinquatione angi: mortis metu perterritum esse; mortem reformidare: sich vor dem Tode nicht s., contemnere mortem: so wenig sich vor dem Tode fürchtend, daß er etc., ita non timidus ad mortem, ut etc.: ich fürchte mich vor nichts so sehr als vor dem Leben, nihil timeo nisi vivere: sich ohne allen Grund vor etw. s., alqd frustra timere. – jmd. fürchten machen, s. »Furcht einjagen« unter »Furcht«: er machte sich so gefürchtet, daß etc., tantum sui timorem iniecit, ut etc.: was ich nicht fürchte (d. i. nicht hoffe, daß es geschehen werde), id quod non spero (als Parenthese). – b) ich fürchte (d. i. ich befürchte, besorge) wegen etw. od. für jmd., metuo, timeo alci (rei) u. de alqo (de alqa re); extimesco, pertimesco de alqa re; vereor alci rei; ich fürchte sehr, magno timore sum (Ggstz. bene spero): anfangen zu s., ad timorem se convertere. – ich fürchte (befürchte, besorge), daß etc., metuo, timeo, vereor, extimesco, pertimesco, auch horreo, ne etc., od. daß nicht etc., ne non od. ut etc.: ich fürchte im stillen, daß etc., subtimeo, ne etc.; subvereor, ne etc.: sie fangen an zu s., daß etc., in timorem perveniunt, ne etc.: es ist od. steht zu s. (zu besorgen), timendum est, verendum, periculum est, ne etc.: nichts s., numquam extimescere (niemals in Furcht geraten); securum esse (sich sicher dünken, ohne es gerade zu sein, sorglos sein): nichts zu s. haben, tutum esse, von jmd. od. etwas, ab alqo od. ab alqa re (wirklich sicher sein, auch da, wo man fürchtet): fürchte (befürchte) nichts! noli timere od. laborare! omitte timorem! timere desine! – c) Gott fürchten, deum vereri; deum vereri et colere. – d) sich fürchten (absol.), metuere; timere; in metu od. in timore esse (in Furcht sein). – sich ohne Not s., umbras timere: sich nicht mehr s., timere desinere od. desisse.

    deutsch-lateinisches > fürchten

  • 8 gefährden

    gefährden, in periculum (in discrimen) adducere, vocare. – gefährdet sein, in periculo (in discrimine) esse od. versari; periclitari: gleich g. sein, pari periculo esse: nicht g. sein, in tuto esse; a periculo tutum esse: von seiten einer Sache nicht g. sein, ab alqa re tutus sum oder periculum non est. gefährdet, infestus (feindlich bedroht, z.B. mare, iter). – nicht gefährdet, s. gefahrlos. – gefahrdrohend, s. gefährlich. – Gefährdung, periculum (z.B. periculo rei publicae: u. pericula rerum suarum [ihrer Interessen]).

    deutsch-lateinisches > gefährden

  • 9 ganz

    ganz, integer (unverletzt, unverstümmelt, unverkürzt). – plenus (voll, was keine leere Stelle hat, vollständig, vollzählig); verb. plenus atque integer. – solidus (was keine Lücke hat, einvollständiges Ganze ausmacht, vollkommen, vollständig). – totus (ganz = ungeteilt, bezeichnet das ursprünglich Ganze, im Gegensatz zu einzelnen Teilen; dann = völlig, vollkommen). – omnis. universus. cunctus (alle Teile einer Sache, so viele ihrer sind, aber mit dem Untersch., daß omnis alle Teile meint, sie mögen sein, wo sie wollen, univ. alle in eins zusammengedacht ohne Ausnahme, cunctus alle wirklich vereinigt oder wirklich vereinigt gedacht). – ipse (eig. = eben, gerade, wirklich, bes. bei Zahlwörtern, z.B. cum Athenis decem ipsos dies fuissem). – das Siegel war noch g., signum integrum erat: dieses ist sein g. Name (in bezug auf Vornamen u. Zunamen), his omnibus nominibus appellatus est. – die g. Schuld, solidum: die ganzen Interessen, usura solida: ganze (volle) drei Tage, totum [984] od. universum triduum; totos tres dies; tres ipsos dies (s. oben zu ipse): ganze Tage hintereinander, dies continuos complures (z.B. in litore iacēre): ganze (volle) drei Jahre aus seinem Vaterlande entfernt sein, triennio continuo patriā abesse: ganze (volle) achtzig Jahre gelebt haben, octoginta annos complevisse od. confecisse. – die g. Welt, mundus hic omnis od. totus (diese ganze sichtbare Welt); universitas rerum (das g. Weltall).

    Adv.ex toto (völlig, vollkommen, z.B. tutum esse, rudem esse). – ex integro (von frischem, ganz von frischem, z.B. alqd efficere novum). – ex omni parte (von allen Seiten, in jeder Hinsicht, z.B. beatum esse).omninumero. omnibus numeris. omnibus numeris et partibus (in allen seinen Teilen, z.B. ein ganz geschmackvolles Gedicht, poëma omni numero elegans: ganz vollkommen, omnibus numeris absolutus; perfectus expletusque omnibus numeris et partibus: ganz vollkommen sein, omnes numeros habere od. continere). omni ratione (auf jede Art, z.B. alqm exinanire). – toto animo (mit ganzer Seele. z.B. scholasticus erat). – plene (vollständig, völlig, z.B. perficere alqd). – plane.omnino. prorsus (gänzlich, ganz und gar, s. »durchaus« das Nähere). – valde. maxime.summe (sehr, äußerst, um das dabeistehende Wort zu verstärken, z.B. homo summe disertus). – das ist g. falsch, falsum est id totum (d. i. dieses Ganze ist falsch): ich bin ganz der Deinige, totus tuus sum: er ist ganz unglücklich, prorsus nihil abest, quin miserrimus sit: er ist g. ungebildet, omnino omnis eruditionis expers est: Marius, ein Mann von ländlicher Einfalt, aber g. ein Mann (ein ganzer Mann), Marius, rusticanus vir, sed plane vir: ein g. guter Knabe, satis bonus puer: g. (geradezu) abschlagen, praecise negare: g. leugnen, praefracte negare: ich kann nicht g. schweigen, prorsus tacere nequeo: die Sache verhält sich g. anders, res longe secus est; res longe aliter se habet: ich bin darin ganz anderer Meinung, quod longe secus mihividetur. – / Häufig drücken aber die Lateiner »ganz« durch ein dem Worte vorgesetztes per aus, z.B. ganz arm, perpauper: g. gut, perbonus: das gefällt mir g. gut, hoc mihiperplacet: g. leugnen, pernegare; – od. durch Verbindung zweier Synonyme (vgl. »gänzlich«), z.B. ganz gleich, par atque idem, par idemque; – od. durch den Superlativ, z.B. g. neulich, nuperrime (od. nuper admodum): g. groß. maximus: g. klein, minimus; minutissimus; – od. (wenn »ganz« = gewissermaßen, wahrhaft, so recht eine Art von etc.) durch quidam, quaedam, quoddam, z.B. eine ganz neue Art des Vortrags, novum quoddam genus dicendi: g. wie eine Mauer. quasi quidam murus. – g. derselbe (dieselbe etc.), idemille, idem hic; idem iste. – ganz u. gar, s. durchaus no. I. u. II. – nicht ganz, minus (d. i. weniger, z.B. minus bene vestitus: u. alqd minus consequi); paulo minus (z.B. paulominus octogesimo anno decessit); parum (zu wenig, nicht sonderlich, z.B. alci credere);non omnino (nicht in leglicher Hinsicht, z.B. credere haec): doch ist er nicht g. ohne Kenntnisse, [985] nec tamen scit nihil. – g. als wenn, g. so wie, iuxta ac si (z.B. iuxta ac si meus frater esset). – so g., s. so no. I.

    deutsch-lateinisches > ganz

  • 10 schützen

    schützen, tueri, vor od. gegen etwas, ab alqa re od. contra alqd (unter Aufsicht u. Obhut halten, sicherstellen). – tutari, vor od. gegen etwas, ab alqa re (gegen wirklich drohende Gefahren schützen, erhalten). – defendere, vor od. gegen etw. od. jmd., ab alqa re, contra alqd od. alqm (verteidigen). – tegere, protegere, vor od. gegen etwas, ab alqa re od. contra alqd (teg. zum Schutz bedecken, decken übh.); prot. von vorn decken, schirmen). – munire, vor oder gegen etwas, ab alqa re oder contra alqd (verwahren, befestigen, des Schutzes wegen). – custodire, vor od. gegen etwas, ab alqa re od. contra alqd (unter bewachender, bewahrender Aufsicht halten). – praesidere alci rei (schützend vorstehen). – alci praesidio esse (jmdm. zum Schutz dienen). – prohibere alqd ab alqo od alqm ab alqa re (etw. von jmd. fernhalten oder jmd. von etw. fernhalten, d. i. jmd. vor etwas schützen, v. Pers.). – jmd. in etwas sch., tegere alqm in alqa re: etwas gegen Hitze und Kälte sch, contra frigorum aestusque iniuriam tueri (z.B. den Kopf): durch das Recht der Gesandtschaft geschützt sein, legationis iure tectum esse: durch das Völkerrecht geschützt sein, iure gentium tutum esse: durch das Gesetz geschützt sein, legum praesidio protegi.

    deutsch-lateinisches > schützen

  • 11 innocentia

    in-nŏcentĭa, ae, f., harmlessness.
    I.
    Lit.:

    ferorum animalium,

    Plin. 37, 13, 77, § 201:

    fumi graveolentis,

    Pall. 1, 35 med.
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., blamelessness, innocence:

    est innocentia affectio talis animi, quae noceat nemini,

    Cic. Tusc. 3, 8, 16; id. Phil. 3, 10, 25:

    rigidae innocentiae Cato erat,

    Liv. 39, 40, 10:

    sola innocentia vivere,

    i. e. with no other support, id. 2, 3, 4:

    mutuā innocentiā tutum esse,

    where no one seeks to injure another, Plin. 12, 14, 32, § 59.—
    B.
    In partic., uprightness, integrity, disinterestedness:

    quantā innocentiā debent esse imperatores,

    Cic. de Imp. Pomp. 13, 36:

    suam innocentiam (opp. avaritiam) perpetuā vitā esse perspectam,

    Caes. B, G. 1, 40.—
    C.
    Collect. concr., innocent persons:

    innocentiam liberare,

    Cic. de Or. 1, 46, 202.

    Lewis & Short latin dictionary > innocentia

  • 12 decken

    decken, tegere. – contegere. obtegere. integere (überdecken, mit einer Decke versehen, etw. über etwas, alqd alqā re). – sternere. consternere. insternere (über etwas aus- od. hinbreiten). – velare. operire. cooperire (verhüllen). – occultare (dem Anblick entziehen). – protegere alqm oder alqd. tueri. defendere (etwas gegen jmd., alqd ab alqo). praesidio esse alci. firmare, munire mit und ohne praesidio (schützen, letztere beide bes. Orte); verb. tueri ac defendere; protegere ac defendere; tegere et fovēre; tutari et conservare. [574] – cavere alci (jmd. decken, sicherstellen wegen der Bezahlung). – resarcire (wieder einbringen, wieder gutmachen, z.B. damnum; vgl. Ausfall no. II). – solvere (bezahlen, z.B. aes alienum, von Pers.). – den Tisch d., mensam operimento tegere. – durch hohe Berge gedeckt sein, montium altitudine tegi: der Hafen wurde gegen den Afrikus gedeckt, portus ab Africo tegebatur: seinen rechten Flügel deckte ein Bach, dextrum cornu eius rivus muniebat: einen Flügel durch starke Reiterei d., firmare cornu magnis equitum copiis: Wälder decken seine, ihre Flucht, silvae tegunt fugientem, fugientes: die Nacht deckt die Unternehmung, nox inceptum tegit. – gedeckt sein, tectum oder tutum esse (sicher sein); cautum mihi est de pecunia (sichergestellt sein wegen der Bezahlung). – sich dekken, corpus suum protegere (mit dem Schilde beim Fechten). – sich nicht gehörig decken, latus praebere od. dare (beim Fechteneine Blöße geben).

    deutsch-lateinisches > decken

  • 13 inexpugnabilis

    in-expūgnābilis, e, unbezwinglich, uneinnehmbar, unüberwindlich, I) eig.: a) im engern Sinne: murus, Sen.: urbs munitionibus et naturali situ inexpugnabilis, Liv.: inexpugnabilis terrestri ac maritimo situ urbs (v. Syrakus), Liv.: ibi alto et munito loco arcem inexpugnabilem fore, Liv. – v. Pers., inexp. exercitus, Iustin.: incolae, Curt.: Perustae angustiis saltuum paene inexpugnabiles, Vell. – b) im weitern Sinne: gramen, unausrottbares, Ov.: terra, unzerschlagbare, undurchbrechbare, Plin.: via, ungangbarer, Liv. – II) übtr.: necessitas dormiendi, Cels.: finitio verborum, Quint.: m. Dat., inexp. amori pectus, Ov.: naturalis affectio inexp. rationi, Sen. – v. Pers., volumus eum, qui beatus sit, tutum esse, inexpugnabilem, saeptum atque munitum, Cic. Tusc. 5, 41: m. adversus u. Akk., inexp. vir adversus insidias, Sen. nat. qu. 4. praef. § 11.

    lateinisch-deutsches > inexpugnabilis

  • 14 Rücken

    Rücken, tergum (die Rückseite, auch eines Berges etc.). – dorsum (der R. als erhabener Bestandteil des tierischen Körpers vom Nacken bis zum After, der Buckel, auch eines Berges). – mit dem R. zugekehrt, aversus: mit den Händen auf dem R., manibus in tergum reiectis (z.B. inambulare): jmd. oder etwas auf den R. nehmen, alqm od. alqd umeris attollere. – auf den R. fallen, cadere supīnum. – auf dem R. liegen (beim Ruhen oder Schlafen), supīnum cubare od. dormire: auf dem R. liegend, supīnus: das Liegen auf dem R., supīnus cubitus. – der Wind weht in den R., vom R. her, ich habe den Wind im R., tergum (terga) afflat ventus: die Feinde im R. angreifen, den Feinden in den R. fallen, hostes a tergo adoriri; terga caedere hostibus (hinten in die Feinde einhauen): den R. kehren, se od. vultum avertere (sich oder das Gesicht wegwenden); terga vertere od. dare (fliehen, v. Soldaten): jmdm. den R. [1977] kehren, alci tergum (v. mehreren terga) obvertere (eig., jmdm. den R. zukehren); abire, discedere ab alqo (sich von jmd. entfernen); alqm deserere (jmd. treulos im Stiche lassen): dem Vaterlande den R. kehren, das Vaterland mit dem R. ansehen, patriam relinquere (übh. es verlassen); solum vertere od. mutare (bes. als Verbannter): hinter jmds. R., clam alqo. alqo inscio (ohne jmds. Wissen); alqo absente (in jmds. Abwesenheit): hinter jmds. R. Übles von ihm reden, alci absenti male dicere: den R. frei haben, a tergo tutum esse: sich den R. frei halten, cavere ab insidiis.

    deutsch-lateinisches > Rücken

  • 15 inexpugnabilis

    in-expūgnābilis, e, unbezwinglich, uneinnehmbar, unüberwindlich, I) eig.: a) im engern Sinne: murus, Sen.: urbs munitionibus et naturali situ inexpugnabilis, Liv.: inexpugnabilis terrestri ac maritimo situ urbs (v. Syrakus), Liv.: ibi alto et munito loco arcem inexpugnabilem fore, Liv. – v. Pers., inexp. exercitus, Iustin.: incolae, Curt.: Perustae angustiis saltuum paene inexpugnabiles, Vell. – b) im weitern Sinne: gramen, unausrottbares, Ov.: terra, unzerschlagbare, undurchbrechbare, Plin.: via, ungangbarer, Liv. – II) übtr.: necessitas dormiendi, Cels.: finitio verborum, Quint.: m. Dat., inexp. amori pectus, Ov.: naturalis affectio inexp. rationi, Sen. – v. Pers., volumus eum, qui beatus sit, tutum esse, inexpugnabilem, saeptum atque munitum, Cic. Tusc. 5, 41: m. adversus u. Akk., inexp. vir adversus insidias, Sen. nat. qu. 4. praef. § 11.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > inexpugnabilis

  • 16 diffīdo

        diffīdo fīsus sum, ere    [dis- + fido], to distrust, be diffident, be distrustful, despair: iacet, diffidit: sui, S.: sibi aliquā ratione: eius fidei: suis rebus, Cs.: exercitui, S.: summae rei, Cs.: armis, V.: cur M. Valerio non diffideretur, L.: me posse (tutum esse): Caesarem fidem servaturum, Cs.
    * * *
    diffidere, diffisus sum V SEMIDEP
    distrust; despair; (w/DAT) lack confidence (in), despair (of)

    Latin-English dictionary > diffīdo

  • 17 Безопасность

    tutum, i, n; salus, utis, f; securitas, atis, f;

    • быть в безопасности - in tuto, in portu esse; tuta tenere;

    • думать о своей безопасности - praecavere sibi;

    • обеспечить безопасность - expedire salutem;

    • общая безопасность государства - summa salus rei publicae;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Безопасность

  • 18 tueor

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tueor

  • 19 tutus

    tūtus, a, um, PAdi. (v. tueor), I) passiv, sicher, wohlverwahrt, außer Gefahr, gefahrlos, iter, Hor.: locus, Cic.: res, Cic.: vita, Iustin.: mens male tuta, Geisteszerrüttung, Hor.: consiliis et laboribus tutiorem vitam hominum reddere, Cic.: alqm tutum dimittere, Sen. – tutior receptus, Caes.: sic existimabat tutissimam fore Galliam, Hirt. b.G.: id tutissimum est, Ter.: medio tutissimus ibis, Ov. – m. ab u. Abl., m. ad, contra od. adversus u. Akk., tutus a latronibus, Hor.: ab insidiis inimici, Planc. in Cic. ep.: tutus ab hostibus, Caes.: tutus a periculo, Caes.: ab austro, Caes.: portus navibus a maritima vi tutus, Liv.: ut ab ignis periculo sint villae tutiores, Vitr.: per quos contra senatum et consules tutus esse posset, Eutr.: adversus venenorum pericula tuta corpora, Cels.: loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est, Sen.: quorum (filiorum) praesidio tutus adversus hostes esse debuerit, Iustin.: testudo tuta ad omnes ictus, Liv. – tutus sub regis auxilio, Tac. – subst., tūtum, ī, n., die Sicherheit, in tutum pervenire, Nep.: esse in tuto, Cic.: in tuto collocare alqd oder alqm, in Sicherheit stellen, Ter. u. Cic.: Plur. tuta, Sicheres, Gefahrloses, quid dubitas et tuta times? Ov.: u. sicherer Ort, tuta petens, Ov.: tuta tenebam, Verg.: a tergo tuta relinquere, sich den Rücken gesichert halten, Curt.: u. Kompar. tutiora, sicherere Entschlüsse, barbari animum ad honestiora quam tutiora converterat, Curt. 8, 2 (9), 28. – tutum est m. folg. Infin., si dicere palam parum tutum est, Quint.: o nullis tutum credere blanditiis, Prop. – tutius esse arbitrabantur... sine ullo vulnere victoriā potiri, Caes.: ipsis tutius esse manere paulisper sub tutela praesidii Romani quam etc., Liv.: tutius visum est pluribus locis spargi, Curt. – nobis tutissimum est auctores plerosque sequi, Quint. – II) aktiv, übtr., vorsichtig, behutsam, v. Pers., Hor. de art. poët. 28. Ov. trist. 3, 12, 36: consilia, Liv. 9, 32, 3; 22, 38, 13.

    lateinisch-deutsches > tutus

  • 20 tutus

    tūtus, a, um part. passé de tueor. [st2]1 [-] défendu, garanti, en sûreté, à l'abri de. [st2]2 [-] sûr, où l'on est en sûreté, à quoi on peut se fier. [st2]3 [-] qui a l'esprit tranquille, qui n'a pas de crainte. [st2]4 [-] qui est sur ses gardes, craintif, prudent, circonspect, sage.    - tutus a periculo, Caes.: à l'abri du danger.    - tutus adversus periculum, Plin.: à l'abri du danger.    - tutus ad ictus, Liv.: à l'abri des coups.    - tutissimus fortissimus quisque, Sall.: les plus braves courent le moins de danger.    - nihil tutum pati apud hostes, Sall.: tenir sans cesse les ennemis en échec.    - tutum nemus, Hor.: bois tranquille.    - in audaces non est audacia tuta, Ov. M. 10, 544: contre les audacieux, on ne peut se fier à l'audace.    - tutum est + inf.: il est prudent de.    - tutum (n. sing.) ou tuta (n. plur.): lieu sûr, lieu de sûreté, abri, refuge.    - esse in tuto: être en sûreté.    - collocare in tuto: mettre en lieu sûr.    - mores in tuto sunt, Quint.: il n'y a rien à craindre pour les moeurs.    - tuta petere, Ov.: chercher un refuge.    - tutus et securus, Sen.: sans crainte et sans soucis.    - tutioris audentiae est, Quint. 12, prooem. § 4: on peut oser avec plus de sécurité.    - serpit humi tutus nimium, Hor.: celui qui est trop timide rampe à terre.    - tuta consilia, Sil.: résolutions prudentes.    - voir tuto.
    * * *
    tūtus, a, um part. passé de tueor. [st2]1 [-] défendu, garanti, en sûreté, à l'abri de. [st2]2 [-] sûr, où l'on est en sûreté, à quoi on peut se fier. [st2]3 [-] qui a l'esprit tranquille, qui n'a pas de crainte. [st2]4 [-] qui est sur ses gardes, craintif, prudent, circonspect, sage.    - tutus a periculo, Caes.: à l'abri du danger.    - tutus adversus periculum, Plin.: à l'abri du danger.    - tutus ad ictus, Liv.: à l'abri des coups.    - tutissimus fortissimus quisque, Sall.: les plus braves courent le moins de danger.    - nihil tutum pati apud hostes, Sall.: tenir sans cesse les ennemis en échec.    - tutum nemus, Hor.: bois tranquille.    - in audaces non est audacia tuta, Ov. M. 10, 544: contre les audacieux, on ne peut se fier à l'audace.    - tutum est + inf.: il est prudent de.    - tutum (n. sing.) ou tuta (n. plur.): lieu sûr, lieu de sûreté, abri, refuge.    - esse in tuto: être en sûreté.    - collocare in tuto: mettre en lieu sûr.    - mores in tuto sunt, Quint.: il n'y a rien à craindre pour les moeurs.    - tuta petere, Ov.: chercher un refuge.    - tutus et securus, Sen.: sans crainte et sans soucis.    - tutioris audentiae est, Quint. 12, prooem. § 4: on peut oser avec plus de sécurité.    - serpit humi tutus nimium, Hor.: celui qui est trop timide rampe à terre.    - tuta consilia, Sil.: résolutions prudentes.    - voir tuto.
    * * *
        Tutus, tutior, tutissimus. Qui est a seureté et sans danger.
    \
        Tutus a calore. Cic. Qui est sans danger de chaleur, Hors des dangers du chauld.
    \
        A morsu fieri loco tutum. Plin. Estre garenti par le benefice du lieu.
    \
        Ad omnes ictus tutus. Liu. Couvert à l'encontre de touts coups.
    \
        Consilium tutum. Terent. Seur.
    \
        Portus tutissimus. Caesar. Tresseur.
    \
        In tuto esse. Liu. Estre à seureté.

    Dictionarium latinogallicum > tutus

См. также в других словарях:

  • Monstra Te esse matrem — Ave Maris Stella Catholicisme Religions sœurs (branches) Catholicisme · Orthodoxie · Protestantisme Spécificités Église catholique romaine · Histoire de l Église catholique romaine Spécificités …   Wikipédia en Français

  • PURPURAM adorare — olim dicti sunt, quibus Imperatorum chlamydis laciniam tangere vel osculari concessum erat. Et quidem Patricii ad dextram Principis mammam adorabant, quorum recedentium caput deosculabatur Princeps: Senatores vero ac coeteri gen dextrô ante… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Herr — 1. Ain Herr, der zu lugen lust hat, dess diener seind alle gottloss. – Agricola II, 221. 2. Alle sind Herren, wer ist Sklave? 3. Alles kamme unsem leiwen Heren alleine anvertruggen, awwer kein jung Méaken un kein draug Hög. (Westf.) Alles kann… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Schweigen — 1. Besser geschwiegen als das Maul verbrannt. Holl.: Beter gezwegen, dan den mond verbrand. (Harrebomée, II, 96b.) 2. Besser schweigen als zu viel reden. – Schlechta, 1. »Es ist besser schweigen, als seine Gedanken offenbaren und hernach bitten:… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • ARAUSIO — Urbs, Episcopatus et Principatus Galliae, in Provincia a Rhodano milliari, et Avenione 3. circiter milliaribus distat. Varia a Veteribus nomina sortita est, Arausio Cavarum, vel secundanorum, Arausica Civitas, et Arausionensis urbs, quô nomine a… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Wort — 1. A guids Woat pfint a guids Oat. (Steiermark.) – Firmenich, II, 767, 73. 2. A güt Wort bringt a güte Äntver (Antwort). (Warschau. Jüd. deutsch.) Freundliches Entgegenkommen gewinnt die Herzen. 3. Allen Worten ist nicht zu glauben. – Henisch,… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • BABYLON vulgo BAGDET — BABYLON, vulgo BAGDET urbs Babyloniae regni maxima ad Euphratem fluv. etiamnum regionis caput, et sedes Praefecti. De qua praeter Auctores sparsim hîc citatos, vide Gen. c. 11. loseph. Iud. Antiq. l. 1. c. 4. Epiphan. in Panar. l. 1. n. 7.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SACRAMENTUM — I. SACRAMENTUM Latinis pecuniam quoque notat seu pignus a litigantibus, apud Pontifices, in sacro loco depositam, quô multabatur is, qui causâ cadebat. Similiter apud Athenienses Sacramentum deponebat, initiô litis, tum Actor, tum Reus; quorum is …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ANNULI — originis incertae; fabulae illorum vetustatem a rupe Caucatea repetunt et Promethei vincula eo detorquent. Troianis certe temporibus usum Annuli fuisse ignoratum, Plinius affirmat, hâc ratione ductus, quod Homerus eorum nullam fecerit mentionem,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CASTOR — I. CASTOR Cursor velocissimus. Pausan l. 3. II. CASTOR Historicus Rhodius, floruit sub Iulii Caesatis principatu, quem aliqui Galatam vocârunt, quia in Galatiâ vixerit. Putat Vossius, hunc eundem esse cum eo, cuius meminit Plin. loc. cit.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • IOSEPH — I. IOSEPH Cani sil. summ us Sacerdos, A. C. 47. II. IOSEPH Hierosolymorum Ep. A. C. 129. III. IOSEPH ab Arimathaea, ἀνὴρ εὐχήμων, uti vocatur in Euangelio, occultus Iesu Christi diseip. qui eiusdem corpus summo studio honorifice, ac pie… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»